Kripto para piyasalarında 2021 yılında çok hızlı bir büyüme gerçekleşince şirketlerin, kuruluşların ve ülkelerin de bu alana yaklaşımları şekillenmeye başladı. Kripto para alanında yoğun yatırımcı taleplerinin ve işlemlerinin görülmeye başlaması ile birlikte, ülkelerin de bu alanla ilgili çalışmaları hız kazandı. Ancak Bitcoin (BTC) gibi kripto paraların bir merkezinin olmaması, herhangi bir otoriteye bağlı olmamaları, hükümetlerden bağımsız olmaları birçok ülkenin bu alana daha temkinli yaklaşmasına yol açtı. Ancak öte yandan merkez bankası dijital parası (CBDC) çalışmaları da birçok bölgede daha da ağırlık kazandı.
Dünyada CBDC Çalışmaları Yaygınlaşıyor
CBDC’ler, kripto varlıklardan farklı olarak bir ülkenin para biriminin dijital versiyonu oldukları için doğrudan o ülkenin kontrolünde olan dijital paralardır. Bu nedenle de dijitalleşme yaygınlaştıkça, birçok ülke de bu alanda daha güçlü şekilde var olduğunu göstermek adına CBDC çalışmalarını hızlandırdı. Bu alanda dünyada Çin öncü konumda bulunuyor. Zira 2014 yılından bu yana CBDC çalışmalarını sürdüren Çin, bu alanda ilk çalışmaları ve testleri gerçekleştiren ülke. Ancak Çin’in yanı sıra birçok Avrupa ülkesi ve Türkiye de dahil olmak üzere ülkeler CBDC çalışmalarını sürdürüyor.
Ekonomiste Göre CBDC’ler Savaş Verilmesi Gereken Tehditler
CBDC konusu politika yapıcıları tarafından genellikle pozitif karşılanıyor. Zira kontrol edilebilir dijital paralar olması, politika yapıcıların kripto alanında bu varlıkları daha kolay benimsemesini sağlıyor. Fakat CBDC konusunda herkes olumlu düşüncelere sahip değil. Örneğin ekonomist Vijay Boyapati’ye göre CBDC’ler insan özgürlüğünü tehdit eden ve savaşılması gereken varlıklar konumunda bulunuyor. Ekonomist kimliğinin yanı sıra eski bir Google yazılım mühendisi olan Boyapati, mevcut itibari para sistemi için harika olmasa da nakit harcayabilme tercihiyle insanlara bir özgürlük sunduğunu ifade etti.
Boyapati’ye Göre CBDC’ler ile Baskıcı Politikalar Artacak
Boyapati, nakit harcayabilmenin insanlara bir miktar da olsa anonimlik sağladığını, nakit harcamalarda insanların tamamen devlet kontrolü altında olmadığını ancak CBDC’ler için bunun geçerli olmadığını ifade etti. Boyapati’ye göre CBDC kullanımı ve yaygınlaşması, baskıcı politikaların artmasına yol açacak. Boyapati, CBDC kullanan merkez bankalarının faiz oranlarını kontrol etmek için benzeri görülmemiş sınırlarda yetkilere sahip olacaklarını ve aşırı derecede negatif faiz oranlarının belirleyeceklerini iddia ediyor. Boyapati’ye göre CBDC’ler ile birlikte hükümetler insanları tasarruf yerine harcamalara zorlayacak.
